CAPUT III. SHOW APPARATUS
| 1 | Q littera tunc recte ponitur, cum eam statim u littera sequitur, iuncta cum alia vocali vel vocalibus diphthongis, ita ut unam syllabam faciat, ut: Quirites, quaestio, quaerite. Caetera vero per c scribi debent; ut, cuius, Cumae, et reliqua huiusmodi. Cum, quando praepositio erit, per c scribitur; ut est illud: Divisum imperium cum Iove Caesar habet. |
| 2 | quando autem adverbium est, per q scribendum. Veteres enim quando, quum dixerunt; ut est: Quum navis ex Asia venerit: caeteraque huiusmodi adverbia similiter scribenda sunt; ut, quoquumque, ubiquumque. |
| 3 | Huiuscemodi per c litteram scribendum est; Antiqui enim pronominibus ce addebant; ut, hicce, illicce, isticce: unde subtracta eadem novissima littera, c relictum est; ut, hic, illic, istic; sed hoc in solo genitivo casu articularis pronominis, qui est huiusce, adhuc eadem syllaba ce integra manet. |
| 4 | Cur, alii per c scribendum putaverunt, dicentes non posse q litteram poni, ubi u esset sine alia vocali, secundum regulam supradictam; alii per q, eo quod originem trahat ab interrogativis advertiis, quae sunt, quando, quorsum. Usus autem obtinuit ut cur per c scribatur. |
| 5 | Partubus et partibus, arcubus et arcibus, artubus et artibus, veteres quidem indifferenter scripserunt: nos possumus observare, ut ab eo quod sunt partus, id est fetus, partubus scribamus; ab eo autem quod sunt partes, partibus. Itemque ab eo quod sunt arcus, arcubus; ab eo autem quod sunt arces, arcibus; et rursum ab eo quod sunt artus, id est membra, artubus; ab eo autem quod sunt artes, artibus. |
| 6 | Tres litterae sunt apud Graecos ζ, ξ, ψ; ex his in usum nostrum transtulimus Ζ; item pro ξ, nos x utimur: ψ nullo modo transferri potuit, sed vis ipsius translata est in ps: ut quae per ψ scribuntur, per ps scribamus. |
| 7 | In caeteris casibus, aut in bis exeunt, aut in pis: ut, caeleps, caelibis; auceps, aucupis; cinips, ciniphis. |
| 8 | Divisionem praeterea syllabarum ad b s, et p s pertinentem, hanc observabimus: quod ubicunque p s erunt, dividi non possunt; sed ad sequentem aut antecedentem syllabam applicabuntur, tanquam unius litterae potestatem habeant: apstinui, aps, et tenui; apscessi, aps et cessi, apscondo, aps et condo. At ubi b s fuerint, dividantur necesse est; ut: obstupui, obstupeo, obsum, obstrepo. |
| 9 | Praeterea b s nunquam coniunctas invenies, non enim possunt facere syllabam, etsi primam quidem vocalem habeant: fallunt quasi ipsae consonent; ut, trabs, quam dicimus trabem. Caeterum si ante vocalem ponantur, nullo modo enuntiationem capiunt: contra p s etiam praepositae sic sonant, ut apud Graecos ψ |
| 10 | Eamdem rationem puto observandam et in verbis quae praeterito tempore et futuro incertum est p an b habere debeant. Nam sicut in casibus nominum p littera in b commutatur, ut est caeleps, caelibis, ita in temporibus quoque verborum econtrario b in p commutatum videmus; ut scribo, scripsi, scripturus; labor, lapsus, lapsurus; nubo, nupsi, nuptura. |
| 11 | Z in antiquis libris Latinorum scripta non est; sed pro illa, duo ss ponebantur, crotalizare, crotalissare. Sed viderint illi qui cum verbis quibusdam integris Graecorum uti in Latina lingua non erubuerunt, erubescendum crediderunt litteras Graecas intermiscere. Nam satius est alienis bene uti quam nostra ineleganter apponere. |
| 12 | Praesto nos per o scribimus, veteres per u scripserunt; sed praesto dicendum est, ut, sedulo, et optato, et sortito. Inde et praestolari, non praestulari. Nec mirum est veteres u littera pro o usos, nam et o pro u usi sunt. Poblicum enim, quod nos publicum, et quod nos culpam, illi colpam dixerunt. |
| 13 | Supter per p scribendum, non per b. Neglegere per g, non per c scribendum. Eutalium, Eupolim, et alia huiusmodi, quidam per y litteram putaverunt, eo quod Graeca esse dicerent; sed apud nos y littera nunquam vocali coniungitur. |